Met het volgen van de opleiding Transactionele Analyse ontstaan er nieuwe inzichten. De les van vorige week ging over ‘psychologische spelen’. Het welbekende verschijnsel, bijvoorbeeld op de werkvloer, dat er vieze spelletjes worden gespeeld. De wijze waarop verschilt, het resultaat is altijd hetzelfde: het beschadigt mensen.

Dramadriehoek
De dramadriehoek (Steven Karpman) bestaat uit de Redder, het Slachtoffer en de Aanklager. Ergens tussen baarmoeder en heden hebben we besloten dat we een Redder moeten zijn, dat we denken zelf niks te kunnen (Slachtoffer) of geven we die ‘ander’ (Aanklager) de schuld. En in alle eerlijkheid: alle drie zijn ze soms best prettig. We willen allemaal wel eens die redder zijn, heerlijk klagen of onszelf heel zielig vinden. En dat mag, maar wat voor alles geldt, geldt hier ook: niet overdrijven!


Geraakten en gedupeerden
Wanneer inwoners door ruimtelijke plannen van de overheid geraakt worden in hun directe leefomgeving, staan de redders op. Zij voeren actie, zitten in klankbord- en/of werkgroepen en zijn bij elke bijeenkomst van de partij. Zij gaan dat varkentje wel even wassen. De slachtoffers voelen zich verlamd. Machteloos vragen zij zich af hoe het nu verder moet. Zij vestigen hun hoop op de redders. De aanklagers vinden er in negatieve zin vooral veel van en bij voorkeur op social media. Helaas is dit onvoldoende effectief, want wat we doen is elkaar vooral bezighouden, maar wat mist is de verbinding.

Deels wel, deels niet
Als de overheid de ellende veroorzaakt, moet die zelfde overheid de problemen ook maar weer oplossen. Op zich een logische gedachte. Toch? Deels is het ook zo, maar deels ook niet. Woningen die in de weg staan of onbereikbaar worden, worden door de overheid aangekocht. Er is ook nog wat mogelijk aan nadeelcompensatie, maar dan houdt het ongeveer wel op. De overheid lost dus niet alle problemen op. En dat betekent dat er mensen zijn die niet letterlijk, maar wel figuurlijk ‘geraakt’ worden door de plannen. Zij komen te wonen aan een bouwput met alle bijbehorende hinder die bouwwerkzaamheden veroorzaken. En dat baart tot zorgen en leidt soms tot hoogoplopende emoties. Het is aan niemand om hier een waardeoordeel aan te verbinden. Emoties staan niet ter discussie.

Vorige week verscheen op gemeente.nu een bericht met de pakkende vraag ‘Waarom niet naar burgers luisteren?’ In de overkill aan berichten die we dagelijks proberen te verwerken trok deze kop mijn aandacht. Waarom? Omdat ik deze vraag zo vaak stel en helaas ook zo vaak moet stellen. Waarom niet naar burgers luisteren? Ja, waarom eigenlijk niet?

De angst regeert
De burgemeester van Noordwijk, Jan Pieter Lokker wist het fijntjes te verwoorden: “De angst regeert. De wethouder is bang voor de raad, de raad is bang voor de burger.” Ik denk dat Lokker gelijk heeft, omdat ik het in mijn werk dagelijks ervaar. Angst voor die burger. Die burger die zo mondig is en zoveel middelen heeft om zijn onvrede te uiten. 
Fulmineren op twitter, actiewebsites, petities, een ‘wij-zijn-tegen-community’ op Facebook en de media bij voorbaat op je hand. Want journalisten zijn nou eenmaal dol op burgers die tegen de plannen van de overheid zijn. Waarschijnlijk omdat journalistiek Nederland denkt dat dat nieuws is?!

Hoe onhandig
Overheden hebben de neiging om steeds stiller te opereren en nog voorzichtiger te communiceren en vooral elk woordje in een persbericht minstens tien keer te wegen en aan te passen. Bang dat elke communicatieve uiting nog meer weerstand oproept. En hoe stiller het wordt rondom een project, hoe meer onrust bij de tegenstanders. De stilte wordt door die burger ervaren als een oorverdovende stilte. Waarom is het zo stil? Wat gebeurt er allemaal tegen onze zin? Krijgen wij nog een kans om officieel onze stem te laten horen? Wat onhandig om zo te opereren. Ik vertel echt geen nieuws dat zwijgen alleen maar tot nog meer weerstand leidt.

Het is zo simpel
Mijn advies is niet bang te zijn voor burgers. Ja, sommigen gaan inderdaad schaamteloos en ongenuanceerd tekeer. En dat voelt niet altijd fijn, soms zelfs wat bedreigend. Oké, ik geef het toe. Sommige burgers zijn echt doodeng:-). Maar de reden dat mensen zo tekeer gaan is omdat ze zich niet gehoord voelen. Ze voelen zich buitengesloten en niet betrokken. Ze weten dat er iets boven hun hoofd hangt, maar wat de consequenties precies zijn moeten ze maar raden. Duidelijkheid wordt namelijk niet gegeven. Maar elke uiting of reactie geeft precies aan wat de zorgen zijn en dat is een onschatbare bron van informatie waar je als overheid je voordeel mee kunt doen in de communicatie richting je inwoners. Het is zo simpel. Geef gewoon die informatie die mensen nodig hebben om een mening te kunnen vormen. En ja, niet alle informatie zal lekker vallen en leidt misschien tot nieuwe boosheid. Maar hoe erg is dat? Niet iedereen hoeft het toch met je plannen eens te zijn. Mensen hebben er toch gewoon recht op om jouw plan waardeloos te vinden? Zoveel mensen, zoveel meningen. Dat is niet eng, dat is realiteit.